دومین جلسه کمیته بخشی آمارهای جمعیت در سال جاری با حضور معاون طرح­‌های آماری و آمارهای ثبتی مرکز آمار ایران، علی اکبر محزون، مدیر کل دفتر جمعیت ، نیروی کار و سرشماری های مرکز آمار ایران و  جمعی از مدیران و کارشناسان دستگاه­های اجرایی از مرکز آمار، وزارت بهداشت، ثبت احوال، انجمن آمار و موسسه مطالعات جمعیتی و اساتید جمعیت شناسی به صورت حضوری  روز یکشنبه سی‌ام مرداد ماه برگزار شد.

در ابتدای این جلسه  میرفلاح نصیری معاون طرح‌های آماری و آمارهای ثبتی مرکز آمار ایران ضمن تقدیر و تشکر از حاضران در جلسه به اهمیت و ضرورت بحث محاسبه باروری در کشور و قانون جوانی جمعیت و تکالیف مرکز آمار ایران اشاره کرد.

در ادامه جلسه دکتر فتحی رئیس گروه جمعیت و سرشماری مرکز آمار ایران با اشاره به فرایند انجام محاسبه میزان باروری کل کشور در سطح استان از سال 1396 تا 1400 گزارشی تفصیلی در این خصوص  برای حاضران در جلسه ارائه کرد.

وی  به اهمیت محاسبه میزان باروری کل کشور در سال های اخیر  اشاره نموده و توضیح داد که تا قبل از سال 1395 این شاخص با استفاده از روش غیر مستقیم  و اغلب داده های سرشماری محاسبه می شد اما از سال 1395 به بعد با بهبود آمارهای ثبتی ولادت امکان محاسبه با روش مستقیم فراهم شده است. در سال گذشته نیز محاسبات انجام شده با روش مستقیم برای سال­های 96 تا 99 پس از تصویب کمیته آمار بخشی جمعیت اطلاع رسانی شد. در حال حاضر این شاخص با روش مستقیم و برای سال 1400 محاسبه شده است.

دکتر فتحی با اشاره به توصیه‌­های سازمان ملل در خصوص جمع‌آوری داده‌­های باروری و مرگ و میر، روش­های تولید این
داده­ها را شامل شیوه ثبتی، طرح های آماری و روش ترکیبی ذکر کرده به گونه­ای که هیچکدام نسبت به دیگری برتری ندارد و تلفیق داده­ها از منابع مختلف کیفیت آمارهای ملی را ارتقا می­بخشد. در ایران مقایسه داده­های ولادت از دو منبع ثبتی داده یعنی سازمان ثبت احوال کشور و وزارت بهداشت حکایت از بهبود پوشش هر دو منبع داده و به حداقل رسیدن تفاوت بین آنهاست که این موضوع به عنوان یک گام رو به جلو  و مثبت در کشور تلقی می‌­شود.

نتایج محاسبات، كاهش میزان باروری كل ایران از سال 1395 تا 1400 را تایید می­کند. اطلاعات ثبت احوال نشان داد میزان باروری كل زنان مقیم ایران (اعم از جمعیت ایرانی و غیرایرانی) در سال­های 1396 و 1397 و 1398 و 1399 و 1400 به ترتیب برابر 2.09 و 1.95 و 1.74 و 1.65و 1.65 فرزند است. میزان باروری كل زنان ایرانی در سال­های 1396 و 1397 و 1398 و 1399 و 1400به ترتیب برابر 2.07 و 1.97 و 1.77 و 1.71 و 1.74 فرزند است. میزان باروری کل ایران در سال 1400 اندکی افزایش یافته است كه این افزایش تحت تاثیر افزایش باروری اتباع غیرایرانی بوده است. میزان باروری زنان ایرانی در سال­های 1399 و 1400 مشابه هستند. در سال‌های اخیر الگوی فرزنداوری در سنین میانی متمرکز شده است. الگوی سنی باروری نشان دهنده كاهش میزان باروری در همه سنین از جمله گروه­های سنی 20-24 و 25-29 و 30-34 ساله است. این تغییر بیانگر كاهش باروری به ویژه در میان گروه سنی جوان است كه به نوبه سهم بسزایی در كاهش میزان باروری کل در ایران داشته­‌اند. تمام استان‌های كشور كاهش میزان باروری كل را در اخیر 5 سال تجربه كرده‌اند. بنابراین می‌توان گفت كاهش میزان باروری كل در اقصی نقاط ایران پدیده­ای فراگیر بوده است. البته در تعدادی از استان­ها باروری در سال 1400 در مقایسه با سال 1399 افزایش یافته است. در سال 1400 استان‌هایی که پذیرای مهاجران خارجی بوده­‌اند باروری آنها در مقایسه با سال 1399 اندکی افزایش یافته‌اند. استان‌های یزد، البرز، سیستان و بلوچستان، تهران و اصفهان نمونه‌های بارز هستند. 27 استان باروری کمتر از سطح جانشینی را در سال 1400 تجربه کرده‌اند كه 20 استان باروری کمتر از سطح جانشینی بین 2.09 تا 1.51 فرزند، 2 استان باروری پایین (بین 1.31 تا 1.5 فرزند) و 5 استان باروری بسیار پایین (کمتر از 1.3 فرزند) داشتند. تنها 4 استان باروری بالاتر از سطح جانشینی را در سال 1400 تجربه کرده‌اند ، بنابراین می‌توان گفت دلایل مختلف اجتماعی و اقتصادی متعددی در تغییرات میزان باروری كل ایران دخیل هستند. خانم فتحی در انتهای این گزارش پیشنهاد داد، برای درك و تحلیل این وضعیت مطالعات متعدد جامعه‌شناسی و جمعیت شناختی توسط پژوهشگران و صاحبنظران انجام پذیرد.

برای مشاهده فایل­‌های مربوط به نتایج میزان باروری کل و میزان خام موالید به فایل‌های پیوست مراجعه کنید.