صدرالدین بلادی موسوی 

كارشناس ارشد جمعیت شناسی و مشاور رئیس مركز آمار ایران

اگر زایش را مرحله ی اول و مرگ را مرحله ی آخر زندگی دنیوی هر فرد بدانیم، ازدواج  مرحله ی میانی و خوب  آن خواهد بود . ازدواج به عنوان یک واقعه اجتماعی، زیستی و فرهنگی  به دلیل نقش بنیادین در تشکیل خانواده و مقدمه باروری  از اهمیت بسزایی برخوردار است . اما همین ازدواج به دلیل رابطه عرضه و تقاضا و تعادل یا عدم تعادل در یکی از زوجین همواره به عنوان یکی از عوامل موثر در تغییرات اجتماعی و جمعیتی و تاخیر در ازدواج بوده است .

تنگنای ازدواج یا عدم توازن نسبت جنسی در هنگام ازدواج یکی از پیامدهای جمعیتی می باشد  که ممکن است باعث تاخیر ,یا افزایش سن ازدواج شود .  این پیامد در جوامعی كه رشد سریع جمعیت را تجربه می‌كنند بوجود می آید . در‌این جوامع بدلیل كاهش مرگ و میر و عدم كاهش موالید به موازات آن، فاصله بین موالید و مرگ و میر زیاد می‌شود و باعث افزایش رشد جمعیت می‌گردد. تداوم رشد سریع جمعیت باعث می‌شود هرم سنی جمعیت حالت پلكانی داشته باشد ( مانند سالهای 1365 و قبل از آن در ایران ) و تعداد مردان نسبت به تعداد زنان در یک گروه سنی پایین‌تر كمتر باشد. در‌این حالت برخی از زنان برای ازدواج با مردان در یك گروه سنی بالاتر دچار تنگنا در ازدواج می‌شوند. در صورتی كه رشد جمعیت بعد از مدتی كاهش پیدا كند پدیده مضیقه ازدواج از جنسی (زنان) به جنس دیگر (مردان) منتقل می‌شود. پدیده‌ای كه در‌ایران به‌وقوع پیوست . اگر تاخیر در ازدواج ناشی از تنگنا باشد جامعه یا باید همسران همسن باشند یا اینکه چاره‌ای جز واكنش از طریق چند همسری مردان را ندارد .

اما به غیر از عوامل جمعیتی ، شرایط اجتماعی و اقتصادی مانند تغییر در نگرشها متاثر از گذار از نظام سنتی به صنعتی و شهرنشینی ، مشکل اشتغال و مسکن  نیز در تاخیر ازدواج موثر است که علاوه بر مردم می بایست دولت هم در برابر آن واکنش بایسته انجام دهد

با این حال بررسی كوتاه و نگاهی اجمالی به كیفیت و كمیت تأخیر در ازدواج  زوایای مهمی از مسأله را روشن كند. که در اینجا در ادامه مطلب قبل که در خصوص پیشرسی ازدواج بحث شد به مسئله سن ازدواج پرداخته می شود.

برای مشاهده متن كامل مقاله به فایل پیوست مراجعه كنید.